algemene visie en houding tegenover Crea en Muzische vorming

Algemene Visie op het vak Crea

Het vak crea is van enorm belang voor onze leerlingen. De meeste kinderen en zeker in het Buitengewoon Onderwijs, kunnen een enorme spanning en druk ervaren tijdens het hele schoolgebeuren. Tijdens Crea kan dit anders zijn, er kan een gezonde en vruchtbare werksfeer plaats vinden die er voor zorgt dat de leerlingen even op adem kunnen komen. Dit wil niet zeggen dat de leerlingen in dit vak niets aangeleerd wordt of moeten werken, integendeel.
Dit vak geeft ons een enorme mogelijkheid om maatschappelijke thema’s aanbod te laten komen.
Deze kunnen rechtstreeks vanuit de actualiteit (hun omgeving en milieu) gehaald worden, we bespreken ze en verwerken ze op een creatieve manier. Er worden meningen gevormd rond de thema’s en nagegaan of deze wel juist en terecht zijn. Waarden en ethiek worden bijgebracht, de leerlingen gevoelig maken voor de wereldse problemen is van enorm belang daar we van mening zijn dat de onverschilligheid van kinderen steeds groter dreigt te worden.
Verder geeft crea ons de kans de samenwerking met de vakken ASV en BGV verder uit te diepen. In dit lesmoment kunnen we beide vakken gebruiken om de behandelde onderwerpen anders te bekijken en gevoelsmatig, artistiek uit te werken.

Het creatieve verwerken van deze maatschappelijke thema’s kan in een breed spectrum van mogelijkheden bekeken worden.
De leerlingen krijgen de kans zich uit te leven in de beeldende kunsten die bestaan uit schilderen (olieverf, acrylverf, waterverf, enz,…), beeldhouwen (speksteen, i-tong steen, hout, afvalmateriaal, enz,…), grafische werken (linosneden, etsen, litho’s, enz,…).
Ook via de expressie van ons lichaam kan er gewerkt worden. Dans, toneelkunst en zang kunnen een andere belichting op de besproken onderwerpen geven. Een visualisatie van een probleem via het lichaam kan veel verduidelijking geven voor onze leerlingen. (mime, klassieke dansen, experimentele dansen, interpretaties van musical, opera, toneel ,...)
Er wordt ook gewerkt rond muziek. Wat maakt muziek bij ons los, welke gevoelens geeft deze ons, wat is de oorsprong, heeft het een doel? Welke muziek bestaat er? Kunnen we deze zelf maken? Van klassieke stukken tot de meest moderne muziek kan aan bod komen en verwerkt worden in projecten. (percussie, jambe, enz,…)
Poëzie, woordkunst, literatuur worden tevens verwerkt in de lessen crea. De leerlingen leren de kracht en schoonheid van het geschreven woord. Hoe schreven dichters of schrijvers hun gevoelens neer rond de problematiek in het leven en de wereld? Komen deze woorden overeen met de eigen gevoelens? Hoe zouden we zelf onze diepste emotie en ziel neerschrijven? (gedichtendag,..)
Verder kan fotografie, video art en de computer gebruikt worden om creatief te verwerken.
Omdat het creatief verwerken van alles dat zich rond ons bevind een eindeloos verder lopend proces is, is deze opsomming ook oneindig. Deze lijst geeft een weergave van de basis die gebruikt wordt tijdens de lessen crea.

Sociale vaardigheden zijn zeer belangrijk binnen het vak crea en krijgen dan ook extra aandacht. Ze worden gepeild, versterkt en beoefend. Respect voor elkaar en het aanvaarden van iemands persoonlijkheid, gedachten en mening staan centraal. Een taak individueel uitvoeren, kunnen samenwerken per twee of in een grotere groep is ook van enorm belang daar onze leerlingen later op het werk ook met deze situaties te maken krijgen. Een vak als crea geeft ons niet alleen de kans vakoverschrijdend te werken maar ook over de opleidingsvormen heen. Projecten en uitstappen kunnen zo georganiseerd worden dat de leerlingen van alle opleidingsvormen met elkaar geconfronteerd worden. De leerlingen van OV3 en OV2 wordt respect bijgebracht voor de leerlingen van OV1. Het vertrekken vanuit een standpunt dat elk mens uniek is, is een basispeiler van het vak crea. (gedichtendag, mime spel, uitstap middelheimpark, enz,…)

Het pedagogisch project van het gemeenschapsonderwijs (PPGO) staat hierin centraal en kan perfect gebruikt worden als richtlijn om deze doelstellingen te bekomen.

Mediagebruik
In het vak crea is het gebruik van media echt noodzakelijk. Het visualiseren van informatie is ook nodig voor onze leerlingen. Media vertegenwoordigt film, muziek, computer, kranten, tijdschriften, boeken, didactische werkplaten. In media staat tevens de actualiteit als thema centraal.

Didactische aanpak
Omdat crea een bepaalde vrijheid vraagt daar creativiteit vrijheid is, is een vaste structuur tijdens de lessen noodzakelijk. Op deze manier wordt het meeste tijd gespaard en weten de leerlingen op voorhand waar ze aan toe zijn. Bij het binnen komen gaat iedereen op zijn stoel zitten, de agenda wordt uit de boekentas gehaald en ingevuld. Na de controle en handtekening gaat de agenda in de boekentas.
De kennismaking met een opdracht begint met een probleemstelling. Vertrekkende vanuit de actualiteit, BGV of ASV. We bekijken dit onderwerp vanuit zoveel mogelijke standpunten. De duur van een opdracht zal bepalen hoeveel standpunten dit kunnen zijn. We kunnen vertrekken vanuit een brainstorm omtrent het onderwerp, vanuit documenten en artikels die we klassikaal bespreken en hierbij een klasgesprek voeren, een verhaal vertellen dat betrekking heeft op het probleem. We kunnen leerlingen zelf iets laten meenemen vanuit hun leefwereld en hierover laten vertellen. Visuele foto’s of voorwerpen laten opzoeken die de emoties bij het gekozen onderwerp versterken.
De leerkracht legt de techniek uit waarin de opdracht uitgevoerd wordt. Is deze techniek beeldend, geeft hij een demonstratie. In de eerste fase toont de leerkracht via voorbeelden wat het doel en resultaat van de opdracht is. De tweede fase houdt in dat de leerkracht de handeling van de techniek uitlegt door deze zelf uit te voeren op een demonstratietafel. Het gekozen materiaal dat verwerkt wordt ligt klaar en wordt door hem bewerkt. Is de opdracht expressief zal de leerkracht tevens de beoogde handelingen voor doen. Hetgeen dat uit de leerlingen zelf kan komen wordt versterkt en aangemoedigd. De leerkracht geeft de leerlingen hier voldoende kans in het experimenteren met hetgeen dat hij de leerlingen aanbied. In het begin leidt hij, in latere fases mogen sterke leerlingen leiden. Iedere leerling krijgt voldoende ruimte om zich op zijn tempo te ontwikkelen.
Is de opdracht lopende, dan wordt er overgegaan via een aanknopingspunt, tot de werkfase. Dit aanknopingspunt heeft altijd betrekking op het behandelde onderwerp. Elk aanknopingspunt geeft een andere belichting op de opdracht. Tijdens de werkfase werken de leerlingen aan de opdracht, de leerkracht stapt door de klas en observeert op zoek naar mogelijke problemen. Leerlingen in moeilijkheden kunnen dan steeds bijgestuurd en geholpen worden. Leerlingen die geen problemen vertonen kunnen aan remediëring doen en hun opdracht verder uitdiepen. Ieder leerling werkt uiteindelijk gedifferentieerd op zijn of haar niveau.
Op het einde van de les wordt er voldoende tijd genomen voor het opruimen en een evaluatiemoment.
De resultaten worden besproken in klasverband. Is de opdracht bij iedereen geslaagd? Zijn er dingen die je zelf anders gedaan zou hebben? Hoe heeft die andere leerling jouw probleem opgelost? Ben je akkoord met de stelling van een andere leerling? Deze vragen worden door de leerkracht gesteld aan de leerlingen. Hij kiest de leerlingen uit waarvan hij denkt dat deze vragen hen verder kan helpen in het proces.

Nascholing is een begrip dat volgens mij van fundamenteel belang is voor elke leerkracht.
Het alwetende ik bestaat niet, zodoende zullen we als lesgever altijd nieuwe kennis moeten op doen en dingen moeten bijleren. Onze werkmethodes, onze didactische aanpak, het afstemmen op niveau, actualisatie, enz,… zijn allemaal begrippen die een altijd blijvend proces zullen doorstaan. Elke leerling heeft dan ook het recht op het beste van dat moment of fase als lesgever. In lesgeven staan deze leerlingen grotendeels centraal. Het zijn net diegene die het verdienen van les op kwaliteit te krijgen.

Voor het vak crea (muzische vorming), is dit allemaal niet zo eenvoudig. Zeker niet als je dit vak serieus neemt en niet wil bekijken als het louter inkleuren van vakjes. Je moet als het ware jezelf bewust zijn van het constante, eeuwige creatieve proces in het bestaan. We hebben als mens een gigantisch cultuurgoed uit het verleden, aansluitend daarbij staat het nooit stil en is het een altijd groeiend geheel.

De vragen die we ons hierbij moeten stellen is : wat is het creatieve proces? In welke oneindige verscheidenheid komt dit voor?

We kunnen dan ook elke uitingsvorm van ons mens zijn in een creatief proces verplaatsen. De ontwikkelingsdoelen die het gemeenschapsonderwijs geeft voor muzische vorming zijn kapstokken waarop je jezelf kan baseren maar toch komen alle andere ontwikkelingsdoelen net zo goed bij dit creatief proces kijken. We kunnen het leven zowel rationeel als emotioneel bekijken, toch zullen vanuit beide standpunten de innerlijke waarden naar buiten treden. Dit naar buiten treden zal altijd verder gaan in een handeling die omzetbaar is naar het creatieve proces.

Dit creatieve proces onderzoeken is een levenshouding, is een visie waarin jezelf als mens beslist dit essentieel te vinden. Voor jezelf, anderen, en deze ontwikkelingen op zich.

Jammer genoeg kan ikzelf door zware inspanning, studie, zelfontwikkeling enkel een klein gedeelte begrijpen van dit alles. De meeste literatuur, filosofie, psychologie, kunst, grote geesten die zich hier in verdiept hebben, hebben een goed achtergelaten dat erop wijst ieder onder ons naar hetzelfde zoekt, namelijk de diepere waarden in het bestaan. Het creatieve proces dat hierbij gebruikt wordt, is telkens mensgebonden.

Dikwijls voelde ik teleurstelling in de mensheid, die na zo veel jaren beschaving nog steeds geen oplossingen gevonden heeft voor de wereldse problematiek, dat mensen blijkbaar telkens dezelfde fouten maken en het meest dorre in zichzelf naar boven brengen. Als ik zie hoe leerlingen reageren op het creatieve proces geeft dit moed. Een ruwe bolster opent zich en het kind treed naar buiten. Een kind met vragen, een kind met andere inzichten dan wij. Leren is een wederzijds proces. Zij zijn onze toekomst en moeten gekoesterd worden in hun zijn. Wij als leerkrachten moeten trachten te sturen naar een volwaardige ontwikkeling, moeten zorg dragen voor deze kwetsbare kinderen, leerlingen.
Ik tracht dit te doen in het creatieve proces.